Βράδυ 28ης Φεβρουαρίου 2023. Η ώρα παγώνει λίγο μετά τις 23:00 όταν εμπορική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με την επιβατική αμαξοστοιχία της Hellenic Train στα Τέμπη, προκαλώντας έτσι τον θάνατο 57 ανθρώπων. Ξημερώνει πρώτη Μαρτίου, με το σημείο της τραγωδίας να έχει περικυκλωθεί από δημοσιογράφους τοπικών -και μη- μέσων. Ανάμεσα στους εργαζόμενους του ΕΚΑΒ, της Πυροσβεστικής και τις αρχές, οι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να καταλάβουν τι συμβαίνει και να μεταδώσουν τις σκληρές εικόνες που αντίκριζαν.
Η είδηση του δυστυχήματος παρέμεινε στην πρώτη θέση της επικαιρότητας για αρκετές εβδομάδες σε όλα τα ειδησεογραφικά μέσα. Όμως, η έλλειψη στοιχείων και η αλλαγή της δημοσιογραφικής ατζέντας, οδήγησαν με τον καιρό το θέμα των Τεμπών σε δευτερεύουσες θέσεις στα δελτία ειδήσεων. Έτσι σιγά - σιγά «έσβησε» από την μνήμη του ελληνικού λαού, μέχρι που τα πρώτα ηχητικά ντοκουμέντα άρχισαν να έρχονται στο φως της δημοσιότητας και στράφηκαν οι προβολείς και πάλι εκεί. Το «Δεν έχω οξυγόνο» ακούστηκε παντού στις μεγαλειώδεις πορείες τόσο της 26ης Ιανουαρίου της φετινής χρονιάς αλλά και στην επετειακή διαδήλωση των δύο χρόνων.
Δύο χρόνια μετά, σε μια προσπάθεια για δικαίωση, χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους όλης της χώρας με σκοπό να διαμαρτυρηθούν και να ζητήσουν απόδοση ευθυνών. Η 28η Φεβρουαρίου θα μείνει χαραγμένη ως «το Όχι» της νέας γενιάς.
Πλέον τα στοιχεία είναι πολλά και τα ρεπορτάζ αναρίθμητα. Εν ενεργεία δημοσιογράφοι παίρνουν θέση και μιλούν στο Thinking Abyss για την κάλυψη του δυστυχήματος των Τεμπών. Μοιράζονται τις εμπειρίες τους και ασκούν κριτική στο ίδιο τους το επάγγελμα, με αφορμή την επέτειο των δύο χρόνων της τραγωδίας.
Όντας στο σημείο από τις πρώτες κιόλας ώρες, ο δημοσιογράφος και ανταποκριτής τηλεοπτικού σταθμού στην Θεσσαλονίκη, Θεολόγος Ηλιού δηλώνει πως «Ήμασταν συνεχώς σε ζωντανή σύνδεση, λαμβάναμε μαζί με τους τηλεθεατές τα πρώτα στοιχεία για όσα έγιναν. Όταν ένας νεαρός μου δήλωσε ότι άκουσε ‘πάμε και όπου βγει’, δεν ήξερα πώς να το διαχειριστώ και τι να πιστέψω εκείνη την ώρα». Μάλιστα κι έχοντας μιλήσει όχι μόνο με συγγενείς αλλά και επιζήσαντες του δυστυχήματος, δεν σταμάτησε να παρακολουθεί κάθε εξέλιξη γύρω απ’ το γεγονός. Ως προς την δημοσιογραφική κάλυψη της είδησης ο Θεολόγος εξηγεί πως «Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να πέσει φως σε κάθε πτυχή μετά το δυστύχημα. Δυστυχώς, αποδεδειγμένα, δεν ασχοληθήκαμε αρκετά με τον σιδηρόδρομο πριν το δυστύχημα. Τις πρώτες ώρες σίγουρα έγιναν λάθη, καθώς κανείς δεν ήξερε σε τι βρισκόμασταν μπροστά. Ενώ ο υπερβάλλον ζήλος έριξε σε λάθη μερικούς συναδέλφους, όπως να μπουν και να περπατήσουν μέσα στο τρένο, που ήταν ο τόπος του δυστυχήματος».
«Ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η κάλυψη τα προηγούμενα δύο χρόνια ήταν ελλιπέστατη τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Ουσιαστικά πλην ελαχίστων εξαιρέσεων τα ΜΜΕ επέλεξαν να αναπαράγουν το κυβερνητικό αφήγημα περί ανθρώπινου και μόνον λάθους, απέφυγαν τη βαθιά έρευνα και δεν έθεσαν ούτε ερωτήματα, ούτε προβληματισμούς» τονίζει ο δημοσιογράφος Άκης Σακισλόγλου στο Thinking Abyss και συνέχισε λέγοντας «Όση διαπλοκή κι αν έχει αναπτυχθεί μεταξύ κυβέρνησης και μέσων, δεν είναι δυνατόν να μη παρουσιαστεί στην κοινή γνώμη, γιατί θα εκθέσει ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία των μέσων που, έστω και ψελλίζοντας, αναγκάζονται να θέσουν τα ζητήματα ως έχουν. Με καταλύτη τις τεράστιες παλλαϊκές διαδηλώσεις, διαμορφώθηκε τέτοιο κλίμα που πλέον είναι αδύνατον να μην μιλήσουν ακόμα και… οι ‘μουγκοί’ δημοσιογράφοι. Το αφήγημα καταρρέει από ηχητικά ντοκουμέντα, ανεξάρτητα πορίσματα και αξιόπιστες μαρτυρίες».
Για έλλειψη δημοσιογραφικής κάλυψης του θέματος κάνει λόγο και ο δημοσιογράφος και μέλος του συμβουλίου δεοντολογίας και καταστατικού ελέγχου της ΕΣΗΕΜΘ, Νίκος Ασλανίδης επισημαίνοντας το εξής: «Προφανώς η δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων που αφορούν την υπόθεση των Τεμπών δεν ήταν επαρκής. Για αυτό το λόγο το Συμβούλιο Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΜθ συνεδρίασε αρκετές φορές και παρέπεμψε συναδέλφους στο πειθαρχικό συμβούλιο προκειμένου να εξεταστούν για μη τήρηση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας».
Παρόμοια άποψη εκφράζει και η δημοσιογράφος Σοφία Παπαδοπούλου. Η ίδια λέει: «Η αξιοπιστία των ΜΜΕ και ημών των δημοσιογράφων δοκιμάστηκε. Υπήρξε υποβάθμιση των συστημικών προβλημάτων και χειραγώγησης της πληροφορίας από μερίδα των μέσων, μια κατάσταση που εξυπηρετεί τη διατήρηση κατεστημένων συμφερόντων και την αποποίηση ευθυνών. Πέραν της ευθύνης των μέσων υπάρχει όμως και η ατομική ευθύνη του δημοσιογράφου και εκεί, δυστυχώς, είμαστε όλοι/ες υπόλογοι».
Εν αντιθέσει, δημοσιογράφος τοπικού μέσου της Θεσσαλονίκης, θεωρεί πως η κάλυψη του γεγονότος των Τεμπών ήταν επαρκής, όμως κατά τον ίδιο «Επειδή είναι ένα άκρως ευαίσθητο θέμα που μας πονά όλους μας, πόσο μάλλον τους συγγενείς των θυμάτων, θα ήθελα περισσότερη τήρηση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας».
Ο δημοσιογράφος και ανταποκριτής τηλεοπτικού σταθμού στην Θεσσαλονίκη, Αλκίνοος Βλαχόπουλος αναφέρει με την σειρά του, «Τα λάθη που έγιναν αφορούν κυρίως στο γεγονός ότι μερίδα των ΜΜΕ δεν προχώρησε σε ολοκληρωμένη έρευνα για τον εντοπισμό στοιχείων που θα έριχναν φως στην υπόθεση. Τα τοπικά ΜΜΕ έδωσαν αρκετά μεγάλη βαρύτητα στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας μεταφέροντας τον παλμό των διαδηλωτών χωρίς να παραποιούν γεγονότα και να εστιάζουν σε επεισόδια».
Πιο συγκεκριμένα και σχετικά με τα λάθη που έγιναν ως προς την δημοσιογραφική κάλυψη, τοποθετείται δημοσιογράφος σε site της Θεσσαλονίκης και κατονομάζει τα παρακάτω:
● Καθυστέρηση στην ανάδειξη ευθυνών
● Έλλειψη ερευνητικής δημοσιογραφίας
● Προσπάθεια ελέγχου της πληροφορίας
● Ανεπαρκής κάλυψη των διαδηλώσεων
«Τα λάθη πιστεύω ότι έγιναν είτε λόγω της εργαλειοποίησης της τραγωδίας (με την πρόκληση συναισθήματος) είτε λόγω απόκρυψης γεγονότων (περίπτωση ΕΡΤ και πορείες) δηλώνει και η δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Καρδαμήλα.
Ένα ήταν το κύριο μήνυμα από τις συγκεντρώσεις της 28ης. Η απαίτηση του κόσμου να αποδοθεί δικαιοσύνη και η αλήθεια να έρθει στο φως. Από τις επετειακές πορείες της 28ης Φεβρουαρίου, δεν έλλειψε κανείς. Χιλιάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών κατέβηκαν στους δρόμους. Μαζί τους και οι δημοσιογράφοι προκειμένου να καλύψουν το μεγάλο αυτό συμβάν. Τα ΜΜΕ έδειξαν αντανακλαστικά έστω και τώρα, έτοιμα για κάθε ενδεχόμενο, σε κάθε άκρη της Ελλάδας, να μεταδώσουν τον παλμό των πορειών.
Comments