Κιμονό: Το Μυστικό μιας Γκέισας

(Image Credit: Pinterest/ FX.)

Ενώ τα εγκόσμια και τα “της κοινωνίας” τα ορίζουν συγκεκριμένες ήπειροι, τα άυλα, τα της ψυχής και του πνεύματος, ανήκουν σε μία χώρα αρχαία, κάπου στην Άπω Ανατολή. Μια χώρα ηρεμίας, γαλήνης αλλά προπάντων φιλοσοφίας και δύναμης: Ιαπωνία.

Η Ιαπωνία δεν είναι όσο άγνωστη την πιστεύουμε. Το sushi που παραγγέλνεις για την παρέα, ως συμπεριληπτικό τραπέζι- φιλικό και προς τους χορτοφάγους. Το matcha, που παραγγέλνεις ή ετοιμάζεις σύμφωνα με το νέο savoir vivre, γνωστό ως Sado. Ο διαλογισμός που σε κρατά σε ηρεμία στη μέση της θύελλας ή, έστω, εκείνη η βαθιά ανάσα όταν όλα μοιάζουν να σε πνίγουν. Όλα αυτά, κινήσεις καθημερινότητας, είναι τέκνα και εκφάνσεις ενός πολιτισμού που υπήρξε πάντοτε στραμμένος προς το εσωτερικό.

Το Yin και Yang, η αρχετυπική δυαδικότητα. Η δύναμη που ρέει μέσα σε όλα: στον άνθρωπο, στη φύση, στις αποφάσεις. Μια διαρκής ισορροπία φωτός και σκιάς. Ίσως η υποτιθέμενη τρέλα του Σωκράτη- εκείνο το προσωπικό «δαιμόνιο»- στην Ιαπωνία να μην τον οδηγούσε σε δίκη, αλλά σε τιμή. Σε ναό, όχι σε απολογία.

Κάπως έτσι και η παραδοσιακή ενδυμασία της Ιαπωνίας, το κιμονό, δεν είναι απλώς ένδυμα. Είναι φιλοσοφία. Ενσωματώνει την αισθητική του λιτού και απέριττου, του συμμετρικού και του πνευματικού. Φέρει πάνω του τη σφραγίδα μιας χώρας που έχει μάθει να σέβεται το παρελθόν, αναπνέοντας και στο παρόν.

(Image Credit: Pinterest)

Κιμονό: Ο Καμβάς μιας Γκέισας

Ενώ η Hatsumomo βασάνιζε τόσο την μικρή Chiyo όσο και τον ίδιο της τον εαυτό με ζήλια, το κιμονό της λειτουργούσε σχεδόν αβανταδόρικα- σαν ένα πέπλο αγνότητας και συγχώρεσης.

Πέρασαν ήδη 25 χρόνια από τότε που το βιβλίο και η κινηματογραφική μεταφορά του «Memoirs of a Geisha» εντάχθηκαν στα all-time classics. Η ταινία δεν αποτελεί απλώς μια αφήγηση για τη ζωή μιας γκέισας, αλλά ένα εικαστικό ημερολόγιο, ένα χρονικό της μαγείας του κιμονό.

Γιατί ποιος δεν άφηνε την αγωνία και τα συναισθήματα για την εξέλιξη της Chiyo στην άκρη, ώστε να θαυμάσει το κιμονό που πρωταγωνιστούσε στο πλάνο; Τόση δύναμη κουβαλούσε το κιμονό ώστε από μια ιστορία γυναικών, γινόταν μια μάχη των κιμονό.

Ενώ μια γκέισα αγκομαχά πάνω σε ξύλινες σαγιονάρες με χορευτική λεπτότητα, το κιμονό συνεχίζει να αποτελεί το πρωτεύον έργο τέχνης έναντι της τέχνης της γκέισας. Το κιμονό είναι το μυστικό όπλο. Εκεί κρύβονται όλα τα μυστικά, το άγχος, ο φόβος, ο πόνος. Η κάθε κίνησή του υφάσματος σε μαγεύει.

Οι πρώτες μορφές του κιμονό, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, κάνουν την εμφάνιση τους στην περίοδο του Έντο (1603- 1868), όταν το ένδυμα αυτό υπήρξε η βασική ενδυμασία για όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και φύλου.

Σήμερα, το κιμονό έχει κρατήσει τον ρόλο του τελετουργικού φορέματος, με την παρουσία να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μνήμη, την παράδοση και την πολιτιστική κληρονομιά. Την ίδια στιγμή, ο δυτικός κόσμος το αγκαλιάζει: χρησιμοποιείται σε μεγάλες τηλεοπτικές παραγωγές, ενώ κοσμεί την πασαρέλα των πιο ιστορικών οίκων μόδας.

Αναμφίβολα, πρόκειται για την πιο αξιοζήλευτη και προσεγμένη παραδοσιακή φορεσιά. Κάθε της κομμάτι εξυπηρετεί έναν σκοπό. Το κιμονό, κυρίαρχο και ηγέτης της ενδυμασίας, είναι διαφορετικό για κάθε γυναίκα, αποτυπώνοντας τη ζωή της- σαν ένας προσωπικός καμβάς.

Το μήκος και το κόψιμο προσαρμόζεται με βάση την ηλικία. Τα χρώματα, όπως και σε κάθε πολιτισμό, έχουν τη δική τους σημειολογία. Αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα, το συναίσθημα, την πρόθεση: η Hatsumomo επέλεγε πορφυρά χρώματα, έντονα σαν τον χαρακτήρα της, ενώ η Mameha προτιμούσε απαλούς τόνους, γλυκούς και ήρεμους.

Χειροποίητα πάντα, τα κιμονό φοριούνται από αριστερά προς τα δεξιά- εκτός αν πρόκειται για νεκρό, όπου το αντίθετο γίνεται μέρος τελετουργικού και πνευματικού σεβασμού.

Βέβαια, το κιμονό από μόνο του φαντάζει κενό. Η εικόνα της γκέισας ολοκληρώνεται από τις λεπτομέρειες. Το obi, η φαρδιά ζώνη που δένει γύρω από τη μέση, λειτουργεί σχεδόν σαν κορσές: συγκρατεί, πειθαρχεί, συμβολίζει δομή και τάξη. Ο κόμπος της ζώνης,  taiko musubi, θυμίζει μια τελετουργική σφραγίδα ισορροπίας.

Παρόλα αυτά, η τέχνη της γκέισας, ιδίως στον χορό, αποκαλύπτεται από χαμηλά. Ακόμα και αν τα πόδια κρύβονται κάτω από στρώσεις υφάσματος, βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Ποτέ δεν έπρεπε να είναι γυμνά. Οι λευκές Tabi κάλτσες, σε συνδυασμό με τα zori, τα ξύλινα σανδάλια, συμβολίζουν την τελετουργική σεμνότητα και την αδιάρρηκτη σύνδεση με τη γη και τη φύση.

Το στοιχείο που κλέβει πάντα την προσοχή είναι και αυτό που τοποθετείται τελευταία, το kanzashi- τα χτενίσματα-στολίδια στα μαλλιά. Πολύχρωμα, περίτεχνα, εποχιακά. Στολίδια κομψότητας, μεταμόρφωσης, ιεροτελεστίας.

Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, το κιμονό στέκεται σε χρονοκάψουλα πολιτισμού, ως έργο τέχνης που το 2025 επιστρέφει για όλο τον κόσμο. 

(Image Credit: Getty Images/ pinterest)

Η Πόλη της Έμπνευσης: Κιότο

Ο,τι λατρεύουμε σήμερα, το αγαπήσαμε ήδη χθες. Η μόδα, αιώνια συνδεδεμένη με τη μνήμη, κινείται κυκλικά- μια αλυσίδα επαναλήψεων, αναγεννήσεων και αναφορών. Στις ημέρες μας, αυτή η κυκλικότητα δεν είναι απλώς αισθητική ανάγκη, αλλά και ηθική επιλογή. Το thrifting, τα vintage stores και τα new age showrooms αναδύονται, πολλές φορές ξεπερνώντας τη φρενήρη παραγωγή του fast fashion.

Αν το vintage μπορούσε να αποδοθεί σε γεωγραφικούς όρους, το Κιότο θα κατείχε αναντίρρητα την πρωτοκαθεδρία. Καθώς η σύγχρονη ψυχή αποστρέφεται τη βοή της τσιμεντένιας αστικοποίησης, η καρδιά στρέφεται προς τόπους που αντιστέκονται στη λήθη. Το Κιότο, αρχαίο και σοφό, μοιάζει ακίνητο στον χρόνο. Η αισθητική του είναι μινιμαλιστική και ταυτόχρονα παραδοσιακή, μια ωδή στην αρμονία με τη φύση. Ένας οίκος που εδώ και δεκαετίες ακούει αυτή την κλήση είναι ο Dior.

Στον ιερό ναό Toji, κάτω από τη ροζ βροχή των ανθισμένων κερασιών, η Maria Grazia Chiuri παρουσίασε την pre-fall συλλογή του 2025, στήνοντας έναν ύμνο στη λεπτότητα της ιαπωνικής παράδοσης. Όμως η σχέση του Dior με την Ιαπωνία δεν είναι καινούργια.

Το 1952, ο Christian Dior σχεδίασε το φόρεμα «Tokio», εμπνευσμένο από την Ιαπωνική αισθητική. Ραμμένο από γκρι μετάξι οττομαν μουαρέ, με μανίκια κιμονό και φιόγκο στη μέση, έφερε την αύρα της Ανατολής στη Δύση, ενώ η σιλουέτα θύμιζε τις γαλλικές "robe à la Française" του 18ου αιώνα.

Το 1953, παρουσίασε το «Jardin Japonais», μια σύνθεση από ροζ μεταξωτό τούλι, στολισμένο με πουλιά και ανθισμένα κλαδιά sakura. Μια ιαπωνική ποίηση.

Το 1954, φόρος τιμής στον καλλιτέχνη Kitagawa Utamaro, στο Κιότο γεννήθηκε το «Outamaro», ραμμένο από αυθεντικό ιαπωνικό μπροκάρ του Tatsumura Textile- εργαστήριο που και σήμερα υφαίνει μνήμες.

Η σχέση αυτή καρποφόρησε με τρόπο ανεπανάληπτο το 1959, όταν η πριγκίπισσα Michiko, μελλοντική αυτοκράτειρα της Ιαπωνίας, εμπιστεύτηκε στον οίκο Dior τρείς δημιουργίες για τον πολιτικό της γάμο με τον πρίγκιπα Akihito- προσθέτοντας στο όνομα του οίκου τη λάμψη της βασιλικής ιστορίας.

Το 1971, ο Marc Bohan παρουσίασε μια συλλογή στο Τόκιο, εμπνευσμένη από το θέατρο kabuki, ενώ το 2007, ο θεατρικός John Galliano εμπνεύστηκε από τη «Madame Butterfly» και το εμβληματικό κύμα του Hokusai.

Και τώρα, Απρίλιος 2025. Η Chiuri επιστρέφει εκεί που ξεκίνησε το παγκόσμιο ταξίδι του οίκου. Στο Κιότο, στην εποχή της άνθησης, παρουσιάζει μια συλλογή-καλειδοσκόπιο Ιαπωνικής δεξιοτεχνίας και απλότητας. Φιλοδοξία της: η αποδόμηση του κιμονό, ώστε να αποδοθεί η αισθητική του ελευθερία, η μυστικότητα και η δισδιάστατη μορφή του.

Η Chiuri συνεργάστηκε με το ιστορικό εργαστήριο υφαντουργίας Tatsumura Textile Atelier, το οποίο επανεξέτασε μοτίβα που είχε παραγγείλει το 1950 ο Monsieur Dior. Το αποτέλεσμα: ένα παλτό-κιμονό από πράσινο-γκρι μπροκάρ με μοντέρνα γεωμετρικά μοτίβα και ένα ρόμπα-μαντώ από χρυσό μπροκάρ με λεπτεπίλεπτα λουλούδια.

Ο δάσκαλος της βαφής Tabata Kihachi και οι τεχνίτες της οικογένειας Fukada συνέβαλαν με απαράμιλλη τέχνη. Μια σειρά από δημιουργίες που μοιάζουν να αναδύθηκαν από παλιές ιστορίες: κιμονό-ζακέτες με σορτς σε αποχρώσεις ιβουάρ και ντεγκραντέ πράσινου, κασμιρένια παλτό κεντημένα στο χέρι, βελούδινα τουνίκ με κρόσια, ακόμη και σακάκια βαμμένα στο χέρι για τους βιολιστές της επίδειξης.

Η χειροποίητη κομψότητα αυτής της συλλογής ήταν κάτι παραπάνω από μόδα, ήταν ένας ύμνος στην παράδοση που επιμένει να ζει. Στην καρδιά του Toji, το παρελθόν και το παρόν αντήχησαν σαν ένα. Και το Κιότο έδωσε στον κόσμο λίγο από τη σοφία του μέσα από τη γλώσσα της μόδας.

(Image Credit: Pinterest/ FX.)

Τα Κιμονό σε Φιλμ:

Για να θεωρηθεί μια παραγωγή άξια όσκαρ, δεν αρκούν η καλοδουλεμένη πλοκή, η σκηνοθεσία ή οι εξαιρετικές ερμηνείες. Ιδίως όταν η αφήγηση ταξιδεύει πέρα από τον δυτικό κόσμο, σε τόπους μακρινούς, σχεδόν μυθικούς για το χόλιγουντ, τότε η ιστορική ακρίβεια μετατρέπεται σε ηθική υποχρέωση.

Σε αυτές τις αφηγήσεις, εκεί όπου η τοπική διάλεκτος χάνεται για λόγους παγκοσμιοποίησης, η ενδυμασία αναλαμβάνει τον ρόλο του αφηγητή. Τα ρούχα αποκαλύπτουν εποχές, νοοτροπίες, κοινωνικές θέσεις.

Shōgun: Ίσως η πιο ομόφωνα επαινεμένη σειρά της χρονιάς. Δεν είναι μονάχα η ιαπωνική γλώσσα, τα σκηνικά ή η πειστική ερμηνεία, είναι η ύφανση των κιμονό που ξεχωρίζει. Ο Carlos Rosario σχεδίασε 2.300 κουστούμια, μελετώντας πίνακες του 1600, συνοδευόμενος σε κάθε βήμα από τον ιστορικό του Πανεπιστημίου του Κιότο.

The Tale of Princess Kaguya: Η αρχαιότερα καταγεγραμμένη ιαπωνική λαογραφία σε monogatari, μετατρέπεται από το studio Ghibli σε ένα κινηματογραφικό ποίημα. Καρέ-Καρέ, γεννιέται ένας κόσμος όπου η πριγκίπισσα του φεγγαριού φοράει κιμονό που μοιάζουν να ξεπηδούν από το φως του φεγγαριού. Οι υφές, οι λεπτομέρειες, τα χρώματα δεν είναι απλά αισθητικές επιλογές- είναι φόρος τιμής στην παράδοση.

Memoirs of a Geisha: Απαγορευμένη στην ίδια της τη χώρα και πολυσυζητημένη για την ιστορική της ανακρίβεια, η ταινία κατάφερε να αφήσει ένα αισθητικό αποτύπωμα. Από την πρώτη σκηνή, η κάμερα τρέμει, η αγωνία κορυφώνεται, και έπειτα: η αποκάλυψη. Μια γκέισα λούζεται στο φως, φορώντας ένα κιμονό που μοιάζει να κουβαλάει αιώνες τέχνης. Παρά τις παρατυπίες, τα κοστούμια και οι κομμώσεις είναι αυτά που παραμένουν ανεξίτηλα στη μνήμη του θεατή.