Η αναβίωση των φυσικών μέσων

Όταν ακούς ένα βινύλιο δεν είναι το ίδιο με το να ακούς έναν δίσκο στο κινητό σου. Είναι μια εμπειρία, ένα συναίσθημα που δεν περιγράφεται με απλά λόγια.

Η χρονιά είναι 2015. Είμαι 12 χρονών και βρίσκομαι στο Public με τρία CD στα χέρια. Θυμάμαι ακριβώς ποια ήταν. Το πρώτο, το ντεμπούτο άλμπουμ του αμερικανικού girl group Fifth Harmony ονόματι «Reflection». Τα άλλα δύο ήταν το «Yours Truly» της Ariana Grande και το «Pink Friday: Roman Reloaded» της Nicki Minaj.

Όπως και τα ακούσματα μου, έτσι και η συλλογή μου άρχισε ολοένα και περισσότερο να εξελίσσεται με τα χρόνια. Μαζί τους, όμως, άλλαξε και ο τρόπος με τον οποίον άκουγα και απολάμβανα τη μουσική. Η μανία μου να συλλέγω CD και δίσκους δεν με εγκατέλειψε ποτέ, φάνηκε να εγκαταλείπει όμως πολλούς άλλους ανθρώπους τη περίοδο που εμφανίστηκαν οι πλατφόρμες streaming, όπως είναι το Spotify ή το Apple Music. Ας το παραδεχθούμε. Τίποτα δεν θα ξεπεράσει την ευκολία του να βάζεις ένα τραγούδι με ένα απλό άγγιγμα στην οθόνη του κινητού σου. Και αυτός είναι ο λόγος που το Spotify κυριαρχεί, μέχρι και σήμερα, έχοντας το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς (31%) και δημιουργώντας μια πολύ προσβάσιμη και ταυτόχρονα μοναδική εμπειρία για τον κάθε ακροατή του.

Τίποτα, όμως, δεν θα ξεπεράσει και την αίσθηση του να βάζεις έναν δίσκο να παίζει στο πικάπ σου ή αυτό το συναίσθημα που νιώθεις όταν κρατάς τέχνη στα γυμνά σου χέρια. Και ίσως αυτό, αυτή η αίσθηση του παλιού, του vintage, του old-school, να είναι και ο λόγος που τα φυσικά μέσα, όπως τα CD και τα βινύλια, γνωρίζουν μια σύγχρονη αναγέννηση τα τελευταία χρόνια.

Ας μεταφερθούμε όμως για μια στιγμή στη δεκαετία του ’80. Τότε που γεννήθηκε το CD, μια απίστευτη καινοτομία που, μόλις σε 8 χρόνια από την άφιξή της στα ράφια των μαγαζιών, κατάφερε να εκθρονίσει τους δίσκους βινυλίου και να εκτοξεύσει τις πωλήσεις του. Ο λόγος ήταν απλός. Πέρα από το γεγονός ότι ένα CD ήταν πολύ cool και πολύ καινούριο, ήταν επίσης φορητό, πράγμα που σήμαινε ότι μπορούσες να το μετακινήσεις οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Η ευκολία αυτή το έκανε και τόσο διαδεδομένο. Όμως όλα τα καλά κάποτε τελειώνουν. Έτσι, το CD θα κρατούσε την κυρίαρχη θέση στις καρδιές των φανατικών της μουσικής μέχρι και στις αρχές της δεκαετίας του ’00, όπου σταδιακά θα γνώριζε τη πτώση του. «Το CD σταμάτησε, ρε φίλε, όταν σταμάτησαν τα αυτοκίνητα να έχουν CD player και γίνανε πιο σύγχρονα με φλασάκια και λοιπά», λέει ο Τόλης, ιδιοκτήτης του δισκάδικου Orbers, στη Θεσσαλονίκη. «Μεγάλωσα σε εποχή που το CD ήταν στα πάνω του, πλέον όμως τα σιχαίνομαι. Βινύλιο μόνο», ισχυρίζεται γελώντας.

Και εδώ έρχεται, ξανά, το «ξεχασμένο» βινύλιο. Το γεγονός ότι η μόδα είναι ανακυκλώσιμη είναι πλέον γνωστό. Η αναβίωση, όμως, αυτού του μέσου είναι εκπληκτική. «Γίνεται χαμός. Χρονιά σε χρονιά κι’ όλας. Ανοίξαμε το μαγαζί το 2019 και δεν έχει καμία σχέση με το τώρα», εξηγεί ο Τόλης. Οι πωλήσεις δίσκων βινυλίου δείχνουν μια ανοδική πορεία από το 2007, οι τρομεροί όμως αριθμοί εμφανίζονται λίγα χρόνια μετά, από το 2015 και μετά. «Έχει ανέβει πάρα πάρα πολύ. Έχει πιάσει πωλήσεις του ’60, που είναι παράλογο αν το σκεφτείς», μου λέει ο Τόλης, με ένα γέλιο να συνοδεύει τα λόγια του.

Πλέον, αν όχι όλοι, οι περισσότεροι καλλιτέχνες καθιστούν τους δίσκους τους διαθέσιμους σε βινύλια, CD έως και κασέτα. Σύμφωνα με τον Τόλη, «σε αυτό (δηλαδή στην άνοδο των φυσικών μέσων), βοήθησαν καλλιτέχνες που έχουν μεγάλο κοινό, από χιπ-χοπ και ποπ κυρίως. Βλέπε Taylor, που έχει γίνει πανικός». Η Taylor Swift αποτελεί ένα από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα του ότι το βινύλιο είναι εδώ για να μείνει. Στην λίστα με τα 10 βινύλια που πούλησαν περισσότερο το 2023, η Taylor Swift είχε 5 άλμπουμ, κατέχοντας τη πρώτη θέση με το 1989 (Taylor’s Version) που πούλησε 580,000 αντίτυπα τη πρώτη εβδομάδα και ήταν το πρώτο βινύλιο που ξεπέρασε τα 1 εκατομμύριο αντίτυπα μέσα σε έναν χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι το 2020 τα έσοδα των βινυλίων που πουλήθηκαν ξεπέρασαν για πρώτη φορά, μετά από 40 χρόνια, τις πωλήσεις των CD.

Η συλλογή δίσκων, λοιπόν, έχει γίνει ξανά ένα αρκετά διαδεδομένο χόμπι. «Έχω πελάτες που είναι 14 και 15 χρονών», λέει έκπληκτος ο Τόλης, όσο μου εξηγεί τι γίνεται με τις νέες κυκλοφορίες δίσκων στην αγορά. Παρατηρείται όμως, και ίσως να ευθύνεται το TikTok για αυτό, και μια ακόμη λειτουργία των δίσκων, αυτή της διακόσμησης. Συζητώντας με τον Τόλη, του εξήγησα πως θεωρώ αυτήν την λειτουργία του βινυλίου λίγο μονοδιάστατη. «Πολύ κόσμος δεν έχει πικάπ και παίρνει βινύλια για το cover. Θα το έκανα και εγώ, να σου πω την αλήθεια», λέει γελώντας. «Αν γούσταρα έναν καλλιτέχνη θα το έπαιρνα για το collection. Αν σου μπει το τσιπάκι στο μυαλό δεν γίνεται αλλιώς. Μετά θα πάρεις και πικάπ, δεν μπορείς. Το βασικό πλέον είναι να έχεις τους δίσκους, γιατί οι δίσκοι εξαφανίζονται. Τα πικάπ θα υπάρχουν για πάντα, θα βγαίνουν νέα. Στο βινύλιο κάποιες εκδόσεις χάνονται, έχεις δει και εσύ τι γίνεται». Του γνέφω καταφατικά. «Αν δεν τα πάρεις στο σωστό timing, μέχρι και εγώ που έχω το μαγαζί και φέρνω πράγματα και λέω «θα τα πάρω στα επόμενα πακέτο» και δεν έρχονται ποτέ και λέω «'ντάξει τα ‘χασες τώρα».

Και με την ζήτηση, έρχεται η προσφορά. Από εκεί που δεν έβγαινε κανένα άλμπουμ σε βινύλιο, τώρα οι δισκογραφικές προσφέρουν το ίδιο άλμπουμ σε 10 διαφορετικές εκδόσεις, με διαφορετικά εξώφυλλα, χρώματα και έξτρα τραγούδια. Η συλλογή βινυλίου πλέον έχει γίνει πολύ ακριβή. Είναι ένα τρομερό μέσο προώθησης ενός μουσικού πρότζεκτ, με αποτέλεσμα οι εταιρείες-κολοσσοί να επενδύουν πολύ σε αυτό. «Είναι πάρα πολύ ακριβό, δεν το συζητάω. Έχουν ανέβει παντού οι τιμές, όμως για εμένα δεν δικαιολογείται. Και όλο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει μπει στο παιχνίδι η Universal, που έχει τα περισσότερα μεγάλα ονόματα και έχει δει ότι πουλάει, οπότε αυξάνει τις τιμές. Και εμάς μας κακοφαίνεται, προσωπικά ξενερώνω πολλές φορές, αλλά είναι θέμα εταιρίας».

Γιατί όμως επιστρέφουμε πίσω σε κάτι που δεν είναι τόσο εύχρηστο, τόσο απλό; Η απάντηση είναι απλή. Γιατί ο ρομαντισμός ενός δίσκου είναι ακόμα ζωντανός. Όταν ακούς ένα βινύλιο δεν είναι το ίδιο με το να ακούς έναν δίσκο στο κινητό σου. Είναι μια εμπειρία, ένα συναίσθημα που δεν περιγράφεται με απλά λόγια. Για λίγα λεπτά μπορείς να χορέψεις μέσα στο δωμάτιό σου και να νιώσεις όπως τον αγαπημένο σου χαρακτήρα από μια ρομαντική κομεντί του ’90. Ξεχνιέσαι, γελάς με αστείους στίχους, κλαις με στενάχωρους, σκέφτεσαι. Όλα αυτά στα προσφέρει μόνο ένας πλαστικός δίσκος. Και για αυτό το βινύλιο δεν θα πεθάνει ποτέ.